"Różnorodna rola pociąga pancernego"

Pociągi pancerne w walce.

(Dokończenie).

por. Sobczyński Bernard¹

Przegląd Wojskowo - Techniczny 1930

(zachowano pisownię oryginalną)

Na zakończenie pozwolę sobie skonkretyzować cechy dodatnie i ujemne pociągów pancernych. Do cech dodatnich zaliczę:

a. Wielką silę ogniową i wielką ruchliwość, oczywiście przy dobrym stanie toru.

b. Stałą, lub możliwą do uzyskania w najkrótszym czasie gotowość bojową przy niewielkiej stracie czasu na przygotowania do boju, rozwijanie i zajmowanie stanowiska.

c. Opancerzenie chroniące załogę od pocisków piechoty (kb. i k. m .) oraz w najkorzystniejszym wypadku od lekkich pocisków artyleryjskich .

d. Wyposażenie techniczne umożliwiająca załodze samopomoc i samowystarczalność w wypadkach mniejszych uszkodzeń toru, lub mostów, oraz prac sapersko - kolejowych.

Ujemne zaś cechy pociągów pancernych stanowią:

a. Zależność od toru kolejowego w ogólności, jego stanu i konserwacji w szczególności.

b . Trudność zamaskowania pociągu w ruchu z powodu wytwarzanego przez parowóz dymu, iskier i pary oraz szumu zdradzającego szczególnie w nocy zbliżanie się pociągu pancernego,

jak również z powodu wielkości celu, jaki przedstawia pg. pancerny.

c. Trudności przy naprawie, lub ewentualnem wycofaniu uszkodzonego pociągu pancernego, szczególnie przy defektach parowozu, podwozi wagonów lub toru.

W uwzględnieniu tych cech pociągi pancerne zasadniczo powinny być używane tylko przy współdziałaniu z innymi rodzajami broni, a przedewszystkiem z piechotą i kawalerią przy zachowaniu ścisłej łączności z nimi.

Użycie zatem pociągów pancernych do jakiejkolwiek akcji jak naprzykład, poparcia na pewnym odcinku natarcia piechoty lub kawalerji albo przeprowadzenia wywiadu bez zabezpieczenia nietylko głębokich, lecz również bliskich tyłów, równoznaczne jest z odcięciem pg, panc. czyli jego stratą.

Powierzenie pg. pancernemu pewnego zadania połączonego z wykonaniem wypadu w głąb pozycji nieprzyjacielskich przy luźnej łączności z bliskiemi tyłami będzie mogło mieć miejsce tylko w sporadycznych wypadkach i wtedy powodzenie akcji założyć będzie od umiejętnego wykorzystania momentu zaskoczenia oraz od stanu linji kolejowej.

Każda akcja pociągu pancernego poprzedzona być musi bardzo sumiennie przeprowadzonym wywiadem linji kolejowej zapomocą drezyn pancernych, celem zabezpieczenia pociągu szczególnie w terenie lesistym przed zasadzką, minami i t. p.

Łączność z wyższemi dowództwami i oddziałami, z któremi pg. pancerne współdziałają, utrzymaną być powinna zależnie od warunków i sytuacji przy pomocy radjostacji, gołębi pocztowych, łączników, wysyłanych drezyną pancerną, przez włączenie się do czynnych linji telegraficznych i telefonicznych, łączników konnych i t. p.

Promień działania pociągów pancernych jest ograniczony i zależny od zaopatrzenia parowozu w węgiel, wodę, smary oraz załogi w żywność i t. d., wobec czego każdy pg. pancerny powinien posiadać swoją podstawę, czyli bazę operacyjną.

Biorąc pod uwagę prawdopodobność bombardowania przedewszystkiem większych stacji kolejowych przez lotników, wskazane jest wybrać jako bazę operacyjną mniejsze stacje leżące w bliskości węzłów kolejowych, gdzie pozostaje tabor mieszkalny oraz gospodarczy i gdzie pg. panc. będą zaopatrywane i gdzie będą uskuteczniane potrzebne naprawy.

Za podstawę kalkulacji przy ustalaniu promienia działania poc. pancernych w stosunku do jego bazy operacyjnej słuyżą poza względami natury techniczno-gospodardczej, wystarczalność zapasu wody i węgla, który parowóz w stanie jest objąć to jest około 12 — 13 m^3 wody i 7 tonn węgla lub, 5 — 6 metrów sześciennych drzewa. Wymieniona ilość wody dostarcza na przebycie przestrzeni około 60 — 80, zapas opału zaś na około 400 km. Szybkość pociągu pancernego wynosi zależnie od serji parowozu 35 — 65 km. na godzinę.

Na zakończenie, obejmując całokształt artykułu, przychodzę do resumé, że w razie wojny ruchowej pg. panc. zorganizowane w sposób racjonalny i wyszkolone odpowiednio będą odgrywały poważną role.

Pragnę jednak zwrócić uwagę na to, że stawianie jakichkolwiek horoskopów na dalszą metę co do użycia pg. panc. w przedmiotach przezemnie przytoczonych jest obecnie przedwczesne, biorąc pod uwagę niespodzianki, które może nam zgotować rozwój techniki wojskowej w latach najbliższych.

Nadmienię jeszcze, że przedmiot niniejszy nie wyczerpuje tematu i zdaję sobie doskonale sprawę z braków i luk jakie on zawiera, dążeniem mojem jest zbogacenie naszej literatury wojskowej w dziedzinie pociągów pancernych, o których w literaturze fachowo-wojskowej prawie nic się nie mówi.

Opracował: Paweł Ludwiczak

¹por. Sobczyński Bernard - ur.20 sierpnia 1892 r. Oficer służby stałej w korpusie oficerów piechoty w 51. p.p. W 1923 r. w kadrze pociągu pancernego "Paderewski". W 1924 r. w Dywizjonie Cwiczebnym Pociągów Pancernych. Najprawdopodobniej na początku lat 30-tych przeniesiony do rezerwy.