Sztandar- to dla każdej jednostki wojskowej symbol szczególny, świadczący o jej przynależności do Wojska Polskiego, odrębności od innych jednostek, dowód waleczności oraz przywiązania do tradycji. Niczym średniowieczna chorągiew sztandar towarzyszył żołnierzom w trudach walki, był z nimi podczas ważnych uroczystości, a dla każdego był obiektem wielkiego szacunku.
W początkowym okresie istnienia odrodzonej po 1918 r. Rzeczpospolitej sztandary przysługiwały jedynie pułkom piechoty i jazdy. W artylerii zaś największą świętością, na którą składano przysięgę, była armata. Sytuacja tę zmienił dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej, który zniósł dotychczasowy podział w nazewnictwie (chorągiew w piechocie, sztandar w kawalerii) pozostawiając jedno pojęcie – sztandar. Zgodnie z § 7 wspomnianego dekretu, sztandar miał być „widomym znakiem uosabiającym Państwo Polskie”, był „symbolem najwyższych wartości ducha i ciała, których Polska wymaga od swych żołnierzy”.
Wejście w życie dekretu zezwoliło na posiadania sztandarów przez inne rodzaje broni, w tym artylerię. Wśród oficerów artylerii nie zawsze ta decyzja była popularna. Część korpusu uważała to za „złośliwość” ze strony Legionistów, co z dzisiejszej perspektywy może dziwić.
O nadaniu sztandarów dla wszystkich dywizjonów artylerii przeciwlotniczej wchodzących w skład artylerii stanowił w Dodatek Tajny Nr 6 do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. z 5 maja 1938 roku. Jedynie sztandar dla 1. pułku artylerii przeciwlotniczej uchwalono miesiąc później, w Dodatku Tajnym Nr 8 do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. z 22 czerwca 1938. Dodatek Tajny oprócz decyzji nadania zatwierdzał wzór sztandaru.
Sztandar 7 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej z Poznania, w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Dla każdej z jednostek zgodnie z obowiązującym regulaminem zatwierdzane były indywidualne elementy znajdujące się na lewej stronie płatu sztandaru 1. pułk artylerii przeciwlotniczej otrzymał chorągiew z rąk swojego patrona - Marszałka Edwarda Rydza - Śmigłego, natomiast 2, 3 i 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej odebrał sztandary z rąk generała Tadeusza Kasprzyckiego, podczas uroczystości nadania sztandarów jednostkom artylerii przeciwlotniczej na Polach Mokotowskich 10 listopada 1938. Jednocześnie 6 dyon otrzymał sztandar we Lwowie w dniu 22 listopada 1938 roku., 8 dyon w Toruniu dnia 19 czerwca 1938. Poznańskiemu 7 dywizjonowi artylerii przeciwlotniczej sztandar wręczył gen. Juliusz Rómmel, dnia 29 czerwca 1938 roku w Poznaniu.
Sztandar 6 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej.
Do wybuchu wojny sztandarów nie otrzymały dyony 9, 11, 15. Ponadto 1 i 2 Morski dyon oraz 4, 12 i 23 dyon, które powołano do życia rozkazem z dnia 23 sierpnia 1939 r.
Fragment sztandaru 8 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej z Katynia.
Interesujące i tajemnicze są losy sztandarów w trakcie kampanii wrześniowej i podczas okupacji. Jedynie na temat symbolu 7 dyonu wiemy, iż po wybuchu wojny został przetransportowany wraz z dowództwem dywizjonu do Warszawy. Jego dalsze losy nie są znane. 7 maja 1970 roku do redakcji ,,Żołnierza Wolności" nadeszła paczka zawierająca dwa sztandary artylerii przeciwlotniczej – 1. pułku artylerii przeciwlotniczej oraz 7 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej wraz z grotami, której nadawca pozostał nieznany. Motywem był zapewne artykuł pt. ,,Symbole żołnierskiej chwały" który ukazał się w tej gazecie rok wcześniej. Oba sztandary trafiły do Muzeum Wojska Polskiego w zaskakująco dobrym stanie. W Instytucie im. Gen. Sikorskiego w Londynie znajdują się sztandary 2,3,5 oraz 6 dyonu. O sztandarze 8 Dywizjonu nie wiadomo nic, poza tym, że w 2002 roku polskie władze wykupiły z rąk tajemniczego Rosjanina kilka tysięcy pamiątek katyńskich, wśród których znajdował się najprawdopodobniej fragment sztandaru ukryty w menażce. Nie pozostaje nam nic innego niż mieć nadzieję, że w niedalekiej przyszłości odnajdzie się dalsza część brakującego sztandaru.
Michał Lorek
