Artyleria przeciwlotnicza » Historia artylerii p-lot

Organizacje społeczne promujące lotnictwo, obronę przeciwlotniczą i przeciwgazową w II RP
Organizacje społeczne promujące lotnictwo, obronę przeciwlotniczą i przeciwgazową w II RP

W czasie I wojny światowej, po raz pierwszy, na masową skalę zostały użyte dwa nowe rodzaje  broni – lotnictwo i gazy bojowe. Pojawienie się tych dwóch elementów, na zawsze zrewolucjonizowało sposób prowadzenia wojen. Lotnictwo, wobec początkowo słabego rozwoju broni przeciwlotniczej, mogło praktycznie bezkarnie wykonywać naloty na dalekie zaplecza wroga - z dala od linii frontu, czy atakować duże skupiska żołnierzy. Natomiast broń chemiczna, przed którą można było się bronić zasadniczo tylko przy użyciu masek przeciwgazowych, jeśli nie prowadziła do śmierci żołnierza to powodowała straszne w skutkach rany i oparzenia. Te dwa czynniki wzbudzały lęk nie tylko wśród żołnierzy, ale także wśród ludności cywilnej. W związku z tym zaistniała potrzeba przygotowania ludności do obrony przed możliwymi w przyszłości atakami lotniczymi i gazowymi.

 

Złota Odznaka Honorowa LOPP

 


Okresie II Rzeczypospolitej, wobec słabego rozwoju lotnictwa, nie widziano potrzeby zbyt dużych inwesycji zarówno w środki przeciwlotnicze, jak i przygotowanie ludności. Wpływ na to miały oczywiście też możliwości finansowe młodego państwa. Społeczeństwo polskie zauważyło jednak ten problem i uznawało go za istotny, jeszcze przed wyższymi władzami wojskowymi i cywilnymi. Wynikiem starań ludności cywilnej było powołanie 22 września 1922 r. w Warszawie pierwszej tego typu w II RP organizacji, o nazwie Obywatelski Komitet Obrony Przeciwgazowej (OKOP). Jego członkiem został m.in. prof. Ignacy Mościcki -  od 1926 r. prezydent RP. Na bazie OKOPU w 1924 r. powstało Towarzystwo Obrony Przeciwgazowej (TOP).


Najważniejszą, do czasu utworzenia Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP) organizacją, była utworzona 4 sierpnia 1923 r. Liga Obrony Powietrznej Państwa (w skrócie również LOPP). Jej cele i zadania najlepiej określał statut z 1924 r. Czytamy w nim:
„Liga Obrony Powietrznej Państwa dąży do stworzenia w Polsce silnego lotnictwa.
Środkami działania Ligi są:
a)    Propaganda lotnictwa w słowie i piśmie.
b)    Popieranie działalności naukowej i doświadczalnej w zakresie lotnictwa.
c)    Popieranie komunikacji lotniczej w Państwie, zakładanie lotnisk i urządzeń lotniczych.
d)    Budzenie inicjatywy przemysłowej na polu lotnictwa.
e)    Wszelkie środki zgodne z prawem i niniejszym Statutem, które prowadzą do urzeczywistnienia, wytkniętego przez Ligę celu.”

 

Ćwiczenia obrony przed atakiem gazowym. Członkowie LOPP przed siedzibą Komitetu Powiatowego LOPP w Tarnowie, 1933 rok.

 


Jak widać za podstawowy cel Liga obrała sobie nie sprawy obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej (OPL i OPG), ale popularyzowanie lotnictwa. Członkami LOPP mogli zostać jedynie obywatele Rzeczypospolitej Polskiej. Aby nim zostać trzeba było być przyjętym w poczet członków Koła Miejscowego lub wybranym przez Ogólne Zgromadzenie Ligi do Komitetu Honorowego. Do Ligi dołączali głównie mieszkańcy miast. W rejonach wiejskich obywatele nie przejawiali szczególnej chęci działania w tego typu organizacjach. Członkami honorowymi Ligi zostali m.in. Józef Piłsudski, Ignacy Mościcki i Edward Rydz-Śmigły.

 

Przekazanie na Lotnisku Mokotowskim wojsku 130 samolotów, ufundowanych przez Ligę Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 26 IX 1937 roku.

 

 

Końcem roku 1925 Liga liczyła 211 000 członków. Podstawową jednostką organizacyjną Ligi były koła, tworzone w zakładach pracy, fabrykach, urzędach i szkołach. Te z kolei łączyły się w komitety miejskie i powiatowe a komitety miejskie i powiatowe łączyły się w komitety wojewódzkie.


Działania LOPP i TOP często pokrywały się, czego skutkiem było połączenie obu organizacji i stworzenie nowej – Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, z zachowaniem skrótu LOPP. Historyczne, z dzisiejszego punktu widzenia wydarzenie, miało miejsce w maju 1928 roku na Ogólnym Zgromadzeniu. Uchwalono wtedy również statut który stanowił:

 

„Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej ma na celu popieranie polskiego lotnictwa we wszystkich jego dziedzinach, wszechstronne badanie środków obrony chemicznej oraz przygotowanie ludności do obrony przeciwgazowej”.

 

Organizacja LOPP była następująca:

  • koła miejscowe,

  • obwody powiatowe (miejskie),

  • okręgi wojewódzkie,

  • władze centralne.

Na wiosnę 1939 r. Liga liczyła około 2 mln. członków.

 

Jeszcze w 1929 r. władze wojskowe zaproponowały LOPP przyjęcie przygotowania cywilnej służby dozorowania powietrza, tak ażeby, na wypadek wojny, wojsko zostało odciążone. W 1931 roku Liga zaczęła wykonywać to zadanie i jak pokazał sprawdzian z 1939 roku należycie zadanie to wykonała.

 

Tydzień Ligi Obrony Powietrznej Państwa w Krakowie, w 1925 roku. Generał Stanisław Szeptycki, Inspektor Armii w Krakowie (z lewej) i generał Mieczysław Kuliński, dowódca OK V (z prawej), zwiedzają wystawę silników lotniczych w Barbakanie.

 

 

Liga zajmowała się głównie:

  • propagowaniem sportu lotniczego,
  • szkoleniem z zakresu OPL i OPG biernej,
  • finansowała i wspierała budowy tuneli aerodynamicznych, instytutów aerodynamicznych, cywilnych szkół pilotów,
  • subwencjonowała aerokluby,
  • inicjowała budowę szkół mechaników lotniczych,
  • urządzała lotniska,
  • brała udział w ćwiczeniach obrony przeciwgazowej,
  • organizowała marsze propagandowe,
  • prowadziła zaopatrzenie ludności cywilnej w środki przeciwgazowe,
  • wykonywała pokazy i szkolenia przecipożarodwe i ratownictwa sanitarnego,
  • popierała zawody lotnicze
  • propagowała sport spadochronowy który w latach II RP zyskał dużą popularność.

W 1934 roku LOPP została uznana za instytucję wyższej użyteczności publicznej. Dzięki temu miała przywilej wyłączności działania na obszarze całego kraju w zakresie uzgadniania i kierowania przygotowaniami ludności cywilnej do obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej, według wytycznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wojskowych i Ministerstwem Komunikacji.

 

Symbol Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej

 

 

Podsumowując działalność Ligi w latach 1928 – 1939, należy zauważyć, iż miała ona niebagatelny wpływ na rozwój lotnictwa, spadochroniarstwa, obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej w Polsce. Z jej inicjatywy powstało wiele placówek naukowo – badawczych. Urządzono jej nakładem 35 lotnisk i dofinansowano kolejnych 9 (warto podkreślić że był to duży postęp, gdyż w okresie międzywojennym odległość pomiędzy lotniskami w Polsce wynosiła około 150 km co znacznie utrudniało manewrowanie lotnictwem w czasie działań wojennych). LOPP prowadziła zakupy  samolotów, finansowała konkursy, rozbudowywała szybownictwo, rozbudzała w społeczeństwie zainteresowanie lotnictwem.


Jakub Rodak